De oorsprong van het volumegevecht
De term "loudness war" beschrijft een trend in de muziekindustrie die sinds de jaren negentig dominant is: het voortdurend streven om nieuwe muziekproducties luider te maken dan hun voorgangers. Hoewel deze trend al begon met de overgang van vinyl naar cd's in de jaren tachtig, bereikte het een hoogtepunt in de vroege 21e eeuw, aangedreven door competitie tussen platenlabels en de wens dat nummers op de radio of in afspeellijsten direct opvielen. Het idee was simpel: als jouw nummer luider klinkt dan het nummer ernaast, wordt het als indrukwekkender ervaren.
Meer volume is beter, toch?
Op het eerste gehoor kan een luider nummer inderdaad meer impact hebben. Dit heeft te maken met de menselijke perceptie; ons oor interpreteert hogere volumes vaak als zijnde van hogere kwaliteit of energie. Platenproducers speelden hier handig op in. Echter, om het waargenomen volume (RMS) te verhogen zonder de pieken (amplitude) van de opname te overschrijden, moesten drastische technieken worden toegepast. Dit leidde tot een race om het luidste album op de markt te brengen, ten koste van de dynamiek.
De technische achtergrond: compressie en limitatie
De wapens in deze "oorlog" waren compressie en limitatie. Compressie vermindert het verschil tussen de zachtste en luidste delen van een opname (de dynamiek), waardoor de gemiddelde luidheid stijgt. Limitatoren zorgen ervoor dat geen enkel signaal boven een vooraf bepaalde drempel uitkomt, zodat er geen digitale clipping ontstaat. Door extreme compressie klinkt muziek constant op een hoog niveau, wat resulteert in een muur van geluid. Hoewel dit effectief is om luid te klinken, gaat dit ten koste van de subtiliteit en de 'punch' die de drums of andere instrumenten dynamisch zouden moeten geven.
Het psychologische effect op de luisteraar
Paradoxaal genoeg leidt de toename in luidheid vaak tot luistermoeheid. Omdat het dynamische bereik zo beperkt is, krijgt het oor geen rustpunten of contrasten meer. Het brein moet continu een hoog volume verwerken, wat na korte tijd irritatie of vermoeidheid kan veroorzaken. Veel critici en audiofielen wijzen erop dat iconische albums uit de afgelopen decennia, geproduceerd tijdens de piek van de loudness war, minder emotioneel resoneren dan oudere, dynamischer gemixte opnames, puur vanwege het gebrek aan akoestische ademruimte.
De gevolgen en de tegenbeweging
De gevolgen voor de muziekkwaliteit waren significant. Albums uit de vroege 2000s, zoals Metallica's Death Magnetic, werden berucht vanwege hun overgecomprimeerde geluid. Gelukkig is er de laatste jaren een kentering te zien. Streamingdiensten zoals Spotify en Apple Music hebben een cruciale rol gespeeld in het afzwakken van de loudness war. Zij gebruiken namelijk 'normalisatie'. Dit betekent dat al het geüploade audiomateriaal automatisch wordt teruggebracht naar een uniforme luidheid (bijvoorbeeld -14 LUFS).
Als een album te luid is geüpload, wordt het volume automatisch verlaagd door de streamingdienst. Dit haalt de stimulans weg voor producers om overdreven hard te mixen, omdat het hardere geluid toch niet beloond wordt. Sterker nog, albums die dynamisch gemixt zijn en binnen de norm van de streamingdiensten vallen, behouden hun oorspronkelijke dynamiek en klinken vaak beter dan de hyper-gecomprimeerde alternatieven wanneer ze genormaliseerd worden. Dit biedt hoop voor de toekomst van audiofiele muziekproductie, waarin dynamiek weer belangrijker wordt dan pure luidheid.
